بسم الله الرحمن الرحیم
ادامه از قبل...
رویکرد اسلام به فراهم آوردن زمینه مشارکت مردم
لازم به ذکر است که واگذارى امور به مردم و فراهم آوردن امکان مشارکت و حضور مردم در صحنه‌هاى گوناگون اجتماعى، از جمله تأمین نیازمندى‌هاى فراوان اجتماعى، از ویژگى‌هاى جامعه مدنى شناخته مى‌شود. البته جامعه مدنى و بسیارى از اصطلاحاتى که از غرب آمده مفاهیم مختلفى دارند و از این جهت گاهى از آن اصطلاحات سوء استفاده مى‌شود؛ اما ما آن اصطلاحات را با مفهوم مورد قبول خودمان مدّ نظر داریم. به عنوان نمونه، از جامعه مدنى مفاهیم و تفاسیر مختلف و گاه متضادى ارائه کرده اند، یکى از مفاهیم جامعه مدنى این است که تا حدّ امکان کارهاى اجتماعى به عهده خود مردم سپرده شود و از تصدّى دولت کاسته شود. حتّى المقدور مردم خود داوطلبانه در انجام فعالیت‌هاى اجتماعى حضور داشته باشند و تنها در حدّ ضرورت دولت دخالت کند. البته سیاست‌گذارى کلان در امور اجتماعى، در همه کشورها، به عهده دولت است و برنامه ریزى‌هاى عملى و مراحل گوناگون اجرایى حتّى المقدور به عهده مردم نهاده مى‌شود.
بى‌تردید برداشت فوق از جامعه مدنى، یک اصل استوار اسلامى است که از آغاز، عنوان جامعه اسلامى، و به تعبیر برخى از مسؤولین محترم مدینة النّبى بر آن نهاده شده است. ابتدا حکومت و دولت اسلامى همه فعالیت‌هاى اجتماعى را عهده دار نمى‌شد و این مردم بودند که اغلب فعالیت‌هاى اجتماعى را انجام مى‌دادند، اما به تدریج و با پیشرفت جامعه و خلق نیازهاى جدید، وضعیّتى پیش آمد که امکان برآورده ساختن برخى از نیازمندى‌ها از سوى افراد عادى ممکن نمى‌گشت و لازم بود که دستگاه متشکّلى چون دولت عهده دار تأمین این نیازمندى‌ها شود. مثلا براى تأمین روشنایى شهر در سابق با آویختن تعدادى فانوس در کوچه‌ها و خیابان‌ها این نیاز برطرف مى‌شد و امکان تردّد در شب براى مردم فراهم مى‌شد. طبیعى است که آن نیاز در آن سطح توسّط خود مردم نیز برآورده مى‌شد. اما امروز با استفاده از برق جهت روشن ساختن فضاى شهر و محل زندگى مردم، خود مردم نمى‌توانند آن نیاز را تأمین کنند، یا آن نیاز به صورت ناقص توسّط مردم تأمین مى‌شود و ضرورت دارد که دولت خود امکانات لازم براى برآورده ساختن این نیاز را فراهم کند. ادامه دارد...
نظریه سیاسی اسلام، ج2 ص 51 - 50
